Ο οικονομικός φιλελευθερισμός έχει μακραίωνη ιστορία στη χώρα μας. Με την έλευση του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια ήρθαν και οι νεότερες για την εποχή οικονομικές ιδέες που χαρακτηρίζουν τον φιλελευθερισμό, οι αρχές του οποίου αναπτύχθηκαν το 1776 από τον Adam Smith στο περιώνυμο βιβλίο του «Ο Πλούτος των Εθνών». Το 1828 μεταφράστηκε από τα γαλλικά και εκτυπώθηκε στην Αίγινα την πρώτη πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους το δημοφιλές βιβλίο του Jean-Baptiste Say Πολιτικής Οικονομίας Κατήχησις ήτοι Οικιακή Διδασκαλία περί του πώς γίνονται, διανέμονται και αναλίσκονται εν τη Κοινωνία τα χρήματα που είχε δημοσιευθεί το 1819 στην Γαλλία. Κατά πάσα πιθανότητα ο κυβερνήτης πρότεινε και ανέλαβε τις δαπάνες για την έκδοσή του, γι΄αυτό ίσως ο μεταφραστής Γ. Χρησήδης του αφιερώνει την μετάφραση. Αυτό μάλλον είναι το πρώτο αμιγές οικονομικό βιβλίο που εκδόθηκε στην χώρα μας και αντίτυπό του βρίσκεται στη ΒΙβλιοθήκη της Αίγινας.
Στόχος του μεταφραστή, όπως αναφέρει στον πρόλογό του, είναι να γνωρίσουν οι συμπολίτες του, όσοι εμπλέκονται στη διακυβέρνηση της χώρας και αυτοί που ασχολούνται με παραγωγικές και εμπορικές δραστηριότητες, τις αληθινές αρχές της Πολιτικής Οικονομίας, μιας επιστήμης που έχει μεγάλη και άμεση εφαρμογή στις ανάγκες του ανθρώπου.
Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζονται με κατανοητό για το ευρύ κοινό τρόπο με τη μέθοδο των ερωτώ-απαντήσεων οι φιλελεύθερες οικονομικές αρχές. Σύμφωνα με αυτές, διάμεσου της ύπαρξης και προστασίας της ατομικής ιδιοκτησίας, εάν τα άτομα αφήνονται ελεύθερα από κρατικές διαστρεβλωτικές παρεμβάσεις, κάτω από το κίνητρο του ατομικού τους συμφέροντος θα επιτευχθεί η μεγαλύτερη δυνατή παραγωγή η οποία θα διανέμεται μεταξύ των ατόμων ανάλογα με τη συμβολή τους στην παραγωγική διαδικασία. Σημείο - κλειδί σε αυτή την οικονομική θέση είναι η απουσία κρατικής παρέμβασης που καταστρατηγεί είτε τα κίνητρα είτε τα αποτελέσματα των δράσεων των ανθρώπων. Σε πλήθος των περιπτώσεων όπου αυτή παρεμβαίνει έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους παραγωγής, την μείωση της αποδοτικότητας της εργασίας και την άνοδο της διαφθοράς (κυρίως με τα κρατικά μονοπώλια, την χορήγηση αποκλειστικών αδειών παραγωγής και εμπορίας σε ημετέρους, κ.ά.).
Η σημαντικότερη επίσης δραστηριότητα που θα εκπληρώνει τις επιδιώξεις αυτού του συστήματος, ήταν η επιχειρηματικότητα και όχι η κρατική εξουσία. Αυτά τα θέματα οι Ελληνες όμως των αρχών του 19ου αιώνα, παρά την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική τους εξαθλίωση, είχαν τη δύναμη και διορατικότητα να μάθουν για να προσπαθήσουν να βελτιώσουν το μέλλον τους. Μάθαιναν όχι μόνο τα καλά αλλά και τα αρνητικά της Δημόσιας Διοίκησης. Τουλάχιστον όπως μας παραδίδει η ιστορία, η επιχειρηματικότητα και η εργασία των απλών ανθρώπων και όχι η κρατική παρέμβαση, έκαναν τη χώρα μας αυτή που είναι σήμερα. Αντίθετα οι παρεμβάσεις των κυβερνώντων τις περισσότερες φορές είχαν αρνητικό αντίκτυπο τουλάχιστον γι΄αυτούς που δεν είχαν άμεσο συμφέρον από την εξουσία. Οπως διδάσκει το βιβλίο αυτό, οι κυβερνώντες και οι παρατρεχάμενοί τους καθορίζουν τις αμοιβές τους με αυθαιρεσία προσποιούμενοι ότι εργάζονται για το καλό του λαού, και επιβάλλουν φόρους αυθαίρετα ανάλογα με το πόσο μπορούν να εισπράξουν από τον καθένα και όχι σύμφωνα με αυτά που του επιστρέφουν με τις κρατικές υπηρεσίες. Γι΄αυτό και θα πρέπει οι πολίτες να επιλέγουν κυβερνώντες οι οποίοι να δαπανούν τα κρατικά χρήματα υπέρ του συμφέροντος του λαού και όχι υπέρ του συμφέροντος ολίγων ατόμων.
Τι κρίμα που οι σημερινοί Ελληνες δεν μοιάζουμε στους εξαθλιωμένους προγόνους μας που μάθαιναν ότι την ελευθερία και ανεξαρτησία δράσης τους δεν πρέπει να την χαρίσουν εύκολα ούτε και στους πιο ικανούς κυβερνήτες.
Του κ. Αναστάσιου Δ. Καραγιάννη.
Ο κ. Αναστάσιος Δ. Καραγιάννης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Οικονομικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πειραιώς .
