18 Ιαν 2008

Πασχαλινή κατάνυξη στην Κέρκυρα.

Οι ήχοι από τις φιλαρμονικές συνοδεύουν τον Επιτάφιο που περιφέρεται στα καντούνια του Καμπιέλο, ο κόσμος ξεχύνεται στους δρόμους, οι μπότηδες (κανάτες) «εφορμούν» από τα μπαλκόνια και συντρίβονται στην άπλα της Σπιανάδας. Το Πάσχα στην Κέρκυρα η ορθόδοξη κληρονομιά συναντά την ενετική παράδοση και η φύση γιορτάζει σε μια ιεροτελεστία της άνοιξης, που όμοιά της δεν θα βρείτε πουθενά στην Ελλάδα.

Την Κυριακή των Βαΐων τελείται λιτανεία του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα, σε ανάμνηση ενός θαύματός του που έσωσε την πόλη από την πανώλη το 1630. Η πομπή ξεκινάει από την εκκλησία «τ' Αγιού» στις 11 το πρωί κι ακολουθεί τη γραμμή που σχημάτιζαν άλλοτε τα τείχη της πόλης. Το μεσημέρι, στις ταβέρνες και στα σπίτια, σερβίρεται το παραδοσιακό «στακοφίσι», που έχει τις ρίζες του στην Αγγλοκρατία (stock-fish): ξερό ψάρι (συνήθως μπακαλιάρος), που βράζεται με πατάτες, σκόρδο, πιπέρι και λεμόνι.

Οι λειτουργίες της Μεγάλης Εβδομάδας τελούνται σε κατανυκτική ατμόσφαιρα. Ξεχωρίζουν για τις βυζαντινές χορωδίες τους ο Αϊ-Γιάννης στην Πλακάδα τ' Αγιού, το μοναστήρι της Αγίας Ευφημίας στο Μον Ρεπό, η Πλατυτέρα στο Μαντούκι, οι Άγιοι Θεόδωροι στη Γαρίτσα και η Μητρόπολη. Τη Μεγάλη Τετάρτη η Δημοτική Χορωδία δίνει την καθιερωμένη συναυλία εκκλησιαστικής μουσικής στο Δημοτικό Θέατρο της πόλης. Τη Μεγάλη Πέμπτη στο Duomo, την καθολική μητρόπολη, οι εκκλησιαζόμενοι ανάβουν δώδεκα κεριά και σβήνουν από ένα σε κάθε ευαγγέλιο. Μεγάλη Παρασκευή, στην πόλη δεν ξέρεις ποιον Επιτάφιο να πρωτοδείς. Από τις 2 το μεσημέρι, οπότε βγαίνουν οι επιτάφιοι της Σπηλιώτισσας και του Παντοκράτορα, μέχρι τις 10 το βράδυ που είναι η σειρά της Μητρόπολης, γίνονται δεκάδες περιφορές ανά την πόλη, πάντα με τη συνοδεία φιλαρμονικών.

Η Παλιά Φιλαρμονική (κόκκινη) παίζει το Adagio του Albinoni, η «Μάντζαρος» (μπλε) τη Marcia Funebre του Verdi, η «Καποδίστριας» τη Sventura του Mariani και το πένθιμο εμβατήριο του Σοπέν. Το Μεγάλο Σάββατο η πόλη ξυπνάει νωρίς. Στις 6 το πρωί, στην Παναγία των Ξένων, γίνεται αναπαράσταση του σεισμού, ο οποίος ακολούθησε την πρώτη Ανάσταση σύμφωνα με το Ευαγγέλιο. Ακολουθεί η λιτανεία του Αγίου Σπυρίδωνα στις 9 π.μ. Μαζί με το σκήνωμα του αγίου περιφέρεται και ο επιτάφιος της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα, συνοδεία των φιλαρμονικών που παίζουν Calde Lacrime του Michelli, τον Amleto του Faccio και το πένθιμο εμβατήριο από την Ηρωική του Μπετόβεν. Δυο ώρες μετά, στις 11 το πρωί αναβιώνει το έθιμο των μπότηδων, των στενών πήλινων κανατιών που πετιούνται από τα μπαλκόνια. Άλλοι υποστηρίζουν ότι οι καταβολές του εθίμου είναι ενετικές (οι Ενετοί πετούσαν κάθε Πρωτοχρονιά παλιά αντικείμενα για να τους φέρει ο νέος χρόνος καινούργια) και άλλοι ειδωλολατρικές (το σπάσιμο των κανατιών συμβολίζει το καλωσόρισμα της άνοιξης και της νέας σοδειάς που θα συλλεχθεί σε νέα δοχεία). Αμέσως μετά, οι φιλαρμονικές βγαίνουν στους δρόμους παίζοντας το αλέγκρο μαρς «Μη φοβάστε Γραικοί» και ο κόσμος μαζεύεται στην Πίνια (πλατεία Βραχλιώτη) για το έθιμο της μαστέλας, για να ρίξει δηλαδή το νόμισμά του στο βαρέλι που έχει στηθεί εκεί. Με την πρώτη καμπάνα της Ανάστασης, όλο και κάποιος θα βουτήξει να μαζέψει τα λεφτά. Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου η πόλη κάνει διπλή Ανάσταση. Πρώτα στην καθολική μητρόπολη και μετά στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, στο πάλκο της Πάνω Πλατείας. Τυμπανοκρουσίες, πυροτεχνήματα και μπάντες δημιουργούν πανηγυρική ατμόσφαιρα, ενώ πλήθη κόσμου παρακολουθούν το θέαμα από την πλατεία, τους γύρω δρόμους, τα μπαλκόνια των ξενοδοχείων και των αρχοντικών. Το τραπέζι, το βράδυ της Ανάστασης, περιλαμβάνει τσιλίχουρδα (η κερκυραϊκή εκδοχή της μαγειρίτσας), κόκκινα αβγά, φογάτσες (βενετσιάνικης καταγωγής τσουρέκια) και κολομπίνες (χριστόψωμα σε σχήμα περιστεριού από περισσεύματα ζύμης της φογάτσας), οι οποίες στολίζονται με κόκκινο αβγό και βαμμένα φτερά κότας. Την Κυριακή του Πάσχα, στις 7 το πρωί, γίνεται στις εκκλησίες της πόλης η περιφορά της εικόνας της Ανάστασης. Το μεσημέρι, σειρά έχουν το παραδοσιακό σούβλισμα του αρνιού, οι «χορδές» (έντερα στη σούβλα) και οι ευχές, όπως «Όσα καλά έχει η Λαμπριά, όλα να τα ’χεις», «Κάθε σου μέρα Λαμπριά κόρη μου». Ορισμένοι αφήνουν το αρνί για τη Δευτέρα του Πάσχα και αντί γι' αυτό τρώνε σούπα αβγολέμονο, όλοι όμως τσουγκρίζουν αβγά και φυλάνε κόκκινα τσόφλια στο σπίτι για γούρι ή τα σκορπίζουν στα χωράφια, για να πάει καλά η σοδειά.