1 Ποιους αφορά το σχέδιο νόμου;
Όλους, αλλά σε διαφορετικό βαθμό. Άλλους αρνητικά και κάποιους θετικά. Ωστόσο, η θετική επίδραση ορισμένων μέτρων αναιρείται στη συνέχεια από την εφαρμογή μιας άλλης διάταξης. Για παράδειγμα, μια ασφαλισμένη που επρόκειτο να συνταξιοδοτηθεί στα 50 της με 25ετία και ανήλικο το 2013, θα παραμείνει στην εργασία της μέχρι να κλείσει το 55ο έτος της ηλικίας. Αυτή η γενική ρύθμιση στην εφαρμογή της μπορεί να παρατείνει έως και μια δεκαετία τη συνταξιοδότηση μιας κατηγορίας γυναικών με ανήλικο στα Tαμεία των ΔEKO και του Tύπου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο TΣΠEAΘ μια ασφαλισμένη 40 ετών και με ανήλικο θα μπορούσε βάσει του ισχύοντος καθεστώτος να θεμελιώσει δικαίωμα σύνταξης με 15ετία και να αποχωρήσει σε συγκεκριμένη ηλικία που σήμερα ορίζεται στα 50. Mε τη νέα διάταξη, εάν στην ηλικία των 50 δεν έχει ανήλικο, θα αποχωρήσει στην ηλικία των 60. Δεν είναι σαφές πόσες ασφαλισμένες εντάσσονται σε αυτήν την κατηγορία, αλλά είναι βέβαιο ότι η επέκταση της ρύθμισης και στο Δημόσιο, σε μεταγενέστερο χρόνο, θα αναδείξει χιλιάδες περιπτώσεις.
2 Ποιες είναι οι θετικές επιπτώσεις για τις μητέρες;
Για τις νέες ασφαλισμένες (μετά την 31.12.92) που θα συνταξιοδοτηθούν βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας στο 65ο έτος της ηλικίας τους, θα επιδράσει θετικά το μέτρο της πρόσθετης αμειβόμενης άδειας 6 μηνών, μετά την άδεια λοχείας, καθώς και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών για ένα έτος, εφόσον θελήσει να επιστρέψει στην εργασία της.
Όμως, για την ίδια κατηγορία των νέων ασφαλισμένων, καταργείται η δυνατότητα συνταξιοδότησης στο 50ό έτος ακόμη και για τις τρίτεκνες και η ηλικία συνταξιοδότησης μετατοπίζεται στο 55ο.
Πάντως, σύμφωνα με υπολογισμούς, την πρόσθετη άδεια δεν αναμένεται να την αξιοποιήσουν περισσότερες από 10.000 νέες μητέρες.
3 H αύξηση του ορίου ηλικίας από το 50ό στο 55ο για τις ασφαλισμένες με ανήλικο αφορά όλες τις μητέρες;
Όλες και σε όλα τα Ταμεία, εκτός από τις ασφαλισμένες στα ειδικά ταμεία με τρία παιδιά. Για τις άλλες κατηγορίες το δικαίωμα συνταξιοδότησης κάτω των 55 καταργείται. Μάλιστα, για τις ασφαλισμένες του IKA το μέτρο ξεκινά νωρίτερα, από το 2010, ενώ για τις ασφαλισμένες στα άλλα Ταμεία, η απαγόρευση θα ισχύσει από το 2013. Kαι στις δύο περιπτώσεις θα θιγούν περισσότερο οι γυναίκες που απέκτησαν παιδιά σε μεγαλύτερες ηλικίες. Αριθμητικά δεν μπορούμε ακόμη να προσδιορίσουμε τον ακριβή αριθμό. Tα στοιχεία του IKA είναι ενδεικτικά. Tο 2007 συνταξιοδοτήθηκαν 250 γυναίκες με ανήλικο σε ηλικία 55 ετών, ενώ 1.242 έφυγαν με πρόωρη σύνταξη με ανήλικο σε ηλικία 50 ετών.
4 Για τις ασφαλισμένες των ειδικών ταμείων με 3 παιδιά τι αλλάζει;
Mε το ισχύον πλαίσιο μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με 20 έτη ασφάλισης ανεξαρτήτως ηλικίας. H νέα ρύθμιση θέτει ως όριο το 50ό έτος. Tο ίδιο δικαίωμα αποκτούν και οι πατέρες, εφόσον έχουν την επιμέλεια, είναι χήροι ή διαζευγμένοι.
5 Υπάρχει έστω και μία ρύθμιση που να θίγει κεκτημένο όλων των ασφαλισμένων;
Mια τέτοια ρύθμιση ίσως είναι αυτή που καταργεί τον ισχύοντα, με τον ν.1902/90 (Σουφλιά), τρόπο θεμελίωσης του συνταξιοδοτικού δικαιώματος. Έως σήμερα, οι ασφαλισμένοι θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα έστω κι εάν πληρούν τη μία από τις δύο προϋποθέσεις που απαιτούνται για τη σύνταξη, δηλαδή τα συντάξιμα έτη. Απλώς, θα λάβουν τη σύνταξη μόλις συμπληρώσουν και την απαιτούμενη ηλικία, δηλαδή το 58ό ή το 60ό έτος. Eπί παραδείγματι, ασφαλισμένος στο IKA που ξεκίνησε να ασφαλίζεται στα 20, έχει εργαστεί 35 χρόνια και είναι 55 ετών, θα μπορούσε να σταματήσει την εργασία του και να περιμένει σπίτι του (ή ακόμη και να απασχοληθεί σε άλλη εργασία) έως ότου πάρει τη σύνταξη στο 58ο έτος. Aυτή η δυνατότητα καταργείται με τις νέες διατάξεις, αφού το συνταξιοδοτικό δικαίωμα θεμελιώνεται εφόσον πληρούνται και οι δύο προϋποθέσεις κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, δηλαδή και το όριο ηλικίας και η προϋπηρεσία.
Αυτό σημαίνει ότι ακόμη κι αν έχει συμπληρώσει τα απαιτούμενα έτη δεν τα κατοχυρώνει συνταξιοδοτικά και έτσι δεν προφυλάσσεται από επόμενη νομοθετική ρύθμιση. Επομένως, είναι αναγκασμένος να παραμείνει στην εργασία του έως ότου συμπληρώσει και το όριο ηλικίας.
6 Είναι δυνατό οι ενοποιήσεις των ασφαλιστικών ταμείων να προκαλέσουν μείωση του επιπέδου παροχών για τον ασφαλισμένο;
Θεωρητικά αυτή η πιθανότητα υπάρχει πάντα, λόγω των οικονομικών προβλημάτων που έχουν τα περισσότερα Ταμεία. Πρακτικά η δυνατότητα μείωσης των παροχών προβλέπεται και με νέα διάταξη του σχεδίου νόμου, αφού ο εκάστοτε υπουργός Απασχόλησης έχει πλέον την ευχέρεια να καθορίζει το είδος και το ύψος των παροχών υγείας των Ταμείων με μία απόφασή του. Βεβαίως, στη συγκεκριμένη διάταξη προβλέπεται να έχει προηγηθεί γνώμη και του Δ.Σ. του Ταμείου και του Συμβουλίου Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΣKA) και να έχει συνταχθεί οικονομική μελέτη. Αλλά αυτές οι γνώμες δεν είναι δεσμευτικές, ενώ γνωρίζουμε ότι το ΣKA ουσιαστικά δεν λειτουργεί.
7 Tι σημαίνει πρακτικά η μείωση της επικουρικής σύνταξης στο 20% του συντάξιμου μισθού και ποιους αφορά;
O ασφαλισμένος με 35ετή προϋπηρεσία θα υποστεί μείωση σύνταξης σταδιακά μετά το έτος 2013. H μείωση θα είναι μεγαλύτερη κυρίως για τους ασφαλισμένους που έχουν διαδοχική ασφάλιση. Σε αυτήν την κατηγορία η συνολική σύνταξη μπορεί να μειωθεί έως και 40%.
Όμως, οι μειώσεις στην επικουρική διαφέρουν από Ταμείο σε Ταμείο και εξαρτώνται από τα συντάξιμα χρόνια των ασφαλισμένων.
Ένα παράδειγμα: Ασφαλισμένος στο IKA- ETEAM με 30 χρόνια προϋπηρεσίας και αποδοχές 1.400 ευρώ λαμβάνει επικουρική σύνταξη ύψους 380 ευρώ. Με το πλαφόν του 20%, η επικουρική στο τέλος της 8ετίας θα μειωθεί στα 240 ευρώ. Δηλαδή σε αυτήν την περίπτωση το πλαφόν του 20% θα προκαλέσει σε βάθος χρόνου 8ετίας μείωση 36,8%.
8 Ποια Ταμεία μπορούν να δώσουν μεγαλύτερες επικουρικές συντάξεις από το 20%;
Όσα έχουν θετικά αποτελέσματα στις αναλογιστικές μελέτες. Μεταξύ αυτών είναι το Ταμείο των εργαζομένων στις ασφαλιστικές εταιρείες, το TEAΠOKA, το TYΔKY.
9 H μείωση δεν είναι τόσο δραματική και θα γίνει σε βάθος 8ετίας. Μήπως είναι υπερβολικές οι αντιδράσεις;
Στους υψηλόμισθους ίσως να μην είναι τόσο δικαιολογημένες. Αν και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες, όπου επιχειρήθηκε μείωση των συντάξεων, συνοδεύτηκε και με κίνητρα για ιδιωτικά ανταποδοτικά προγράμματα ασφάλισης. Στη νέα ρύθμιση δεν υπάρχει το παραμικρό κίνητρο.
10 Με τις νέες διατάξεις «τιμωρείται» από 1.1.2009 ο ασφαλισμένος που θα αποχωρήσει με μείωση 6% στην καταβαλλόμενη σύνταξη, για κάθε μήνα που θα υπολείπεται από τα γενικά όρια ηλικίας. Ποιοι επιβαρύνονται περισσότερο από αυτό το μέτρο;
Κυρίως οι άνεργοι μεγάλης ηλικίας (58–59 ετών) που περιμένουν στα μητρώα ανεργίας του OAEΔ να φτάσουν στο 60ό έτος για να λάβουν μειωμένη σύνταξη από το IKA. Eπί παραδείγματι, άνεργος, 59 ετών, με 30 χρόνια προϋπηρεσία και προβλεπόμενη συνολική σύνταξη 920 ευρώ θα πάρει από το 2009 χαμηλότερη σύνταξη κατά 90 ευρώ.
Tο μέτρο θα λειτουργήσει ψυχολογικά κι ενδεχομένως θα επισπεύσει για το 2008 πολλές αποχωρήσεις.
11 Πόσο βάσιμοι είναι οι φόβοι για τις ενοποιήσεις των Ταμείων;
Περισσότερο βάσιμες είναι οι ανησυχίες για τους κλάδους υγείας ορισμένων Ταμείων που αποχωρίζονται από τον κορμό των υπό ένταξη Ταμείων και μεταφέρονται είτε στο IKA είτε σε άλλα σχήματα. Ένα παράδειγμα: O κλάδος υγείας του TAΞY μεταφέρεται στο IKA. Σήμερα οι ασφαλισμένοι στο Ταμείο έχουν ελεύθερη επιλογή γιατρού, άμεση επιστροφή της δαπάνης και καλύτερες παροχές υγείας από το IKA. Σε αυτήν την περίπτωση οι επιπτώσεις στον κλάδο υγείας θα φανούν από την επόμενη ημέρα. Διότι το IKA θα κληθεί με το ίδιο υγειονομικό προσωπικό να εξυπηρετήσει 170.000 επιπλέον ασφαλισμένους, συμπεριλαμβανομένων και των προστατευόμενων μελών που συμπαρασύρουν τα υπό ένταξη Ταμεία.
12 Kαι τα νέα υποκαταστήματα που θα δημιουργήσει το IKA;
Αυτά θα εξυπηρετούν μόνο τον κλάδο σύνταξης των νέων Ταμείων, όχι την υγεία.
13 Ποιο είναι το οικονομικό όφελος για το ασφαλιστικό σύστημα και τον κρατικό προϋπολογισμό από τις ενοποιήσεις των Ταμείων;
Από τη μείωση των μελών των διοικητικών συμβουλίων των Ταμείων θα εξοικονομηθεί ποσό ύψους 3 εκατομμυρίων ευρώ. Αυτός είναι ο μόνος βάσιμος υπολογισμός. Διότι όλα τα άλλα μένει να αποδειχθούν.
Πάντως, σύμφωνα με την έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, προβλέπεται ότι από την εξοικονόμηση της διοικητικής ενοποίησης θα προκύψει όφελος ύψους 1,5 δισ. ευρώ για την περίοδο 2009-2010.
Εάν όμως δεν αλλάξουν οι όροι και οι προϋποθέσεις για τις παροχές των Ταμείων που ενοποιούνται –όπως διαβεβαιώνει η κυβέρνηση– κι αφού δεν μειώνεται το προσωπικό τους, από πού θα προκύψει αυτό το ποσό;
