Ο Μαρξ επιστρέφει· έτσι τουλάχιστον αποφαίνονται εκδότες στη Γερμανία αλλά και δημοσιεύματα σε γερμανικά, βρετανικά και γαλλικά έντυπα. «Είναι ξανά της μόδας» δήλωσε στους δημοσιογράφους, κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Εκθεσης Βιβλίου της Φραγκφούρτης, ο Γερν Σίτρουμφ, εκδότης του γερμανικού οίκου Karl Dietz Verlag. Σύμφωνα με τον κ. Σίτρουμφ, ο οποίος είναι ειδικευμένος στην κομμουνιστική λογοτεχνία, «παρατηρείται αύξηση της ζήτησης για τα βιβλία του Μαρξ η οποία προβλέπεται ότι θα αυξηθεί περαιτέρω ως τα τέλη του έτους». Σύμφωνα με τον ίδιο, το πιο δημοφιλές βιβλίο του είναι ο πρώτος τόμος του «Κεφαλαίου», ενώ βιβλιοπώλες στη Γερμανία καταγράφουν ανάλογες τάσεις τονίζοντας ότι οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 300%. Ακόμη και ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας Πέερ Στάινμπρουκ δήλωσε στην πολιτική επιθεώρηση «Der Spiegel» ότι είναι θαυμαστής του Μαρξ: «Γενικώς θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι ορισμένα τμήματα της θεωρίας του Μαρξ δεν είναι και τόσο κακά» τόνισε.
Αλλά και οι «Times» του Λονδίνου της 21ης Οκτωβρίου φιλοξενούσαν αφιέρωμα (μέρος του δημοσιεύεται σήμερα στις «Νέες Εποχές») με τίτλο «Επιστρέφει». Η διεθνής ύφεση και η «επιστροφή» του κράτους στην οικονομία γεννούν και πάλι το ερώτημα: Ο Καρλ Μαρξ ήταν σωστός;
Η επιστροφή του Μαρξ στηρίζεται στις εξής τρεις διάχυτες διαπιστώσεις:
* η αγορά δεν αυτορρυθμίζεται,
* η αγορά γίνεται όχημα, μέσω του οποίου, με τη στήριξη του κράτους, λειτουργούν ισχυροί αναδιανεμητικοί μηχανισμοί, οι οποίοι αποσπούν μαζικά σε όφελος του χρηματικού κεφαλαίου πλούτο που παράγεται στην πραγματική οικονομία και
* οι λειτουργίες αυτές της αγοράς δημιουργούν κρίση στο σύστημα συνολικά.
Η σημερινή κρίση απέδειξε (για άλλη μια φορά) ότι η ανεξέλεγκτη λειτουργία των αγορών έρχεται σε σύγκρουση με το συλλογικό συμφέρον. Η ανάλυση του Μαρξ για τις εγγενείς αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος κινείται σε μια παρεμφερή λογική. Ομως, άλλο η θεωρία και άλλο η πράξη. Η επόμενη βέβαιη κρίση - κρίση περιβαλλοντική, πιθανώς και ενεργειακή - επιβεβαιώνει την κυριαρχία του ανορθολογισμού απέναντι στην ορθολογικότητα στη λειτουργία των κοινωνιών μας.
Τελικά - διόλου περίεργο - που στο προσκήνιο μαζί με τον Μαρξ επανήλθε και ο Κέινς. Η ύφεση που διαγράφεται κάνει αναγκαστική την επιστροφή σε πολιτικές κεϊνσιανού τύπου. Μόνο που σήμερα, κεϊνσιανές πολιτικές σε συνθήκες υψηλού χρέους και έντονης αστάθειας, για να είναι αποτελεσματικές, απαιτούν ένα πολύπλοκο πολιτικό μάνατζμεντ πολλαπλών οικονομικών, κοινωνικών και διαρθρωτικών σχέσεων, οι οποίες δεν φαίνεται να έχουν γίνει αντιληπτές.
Αποσπάσματα από το άρθρο του Τάσου Γιαννίτση στο ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
Ο κ. Τάσος Γιαννίτσης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου των Αθηνών, πρώην υπουργός
