Ενόψει των νέων μορφών επιχειρηματικής δράσης που έχουν εμφανιστεί στις σύγχρονες συναλλαγές, έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι το εταιρικό δίκαιο, ως ο κλάδος δικαίου που ρυθμίζει το βίο των εμπορικών εταιριών, πρέπει να αντικατασταθεί από το δίκαιο των επιχειρήσεων, ώστε εκτός από τις ενώσεις προσώπων να περιλαμβάνονται και οι οργανώσεις σκοπού, δηλαδή το οργανωμένο σύνολο περιουσίας και τεχνογνωσίας, ως φορέας των δικών του δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, το οποίο έχει τεθεί προς διαρκή εξυπηρέτηση συγκεκριμένου εμπορικού σκοπού. Έτσι, κατά την άποψη αυτή εκτός από τις εταιρίες το δίκαιο των επιχειρήσεων θα περιλαμβάνει και οργανισμούς που είναι ανεξάρτητοι από τον φορέα τους, τον επιχειρηματία, υπάρχουν πέρα από το φορέα τους, ακολουθούν αυτόνομη πορεία στο κοινωνικό και ιδίως οικονομικό περιβάλλον και στους οποίους θα μπορούν να επιβληθούν κοινωνικές και οικονομικές δεσμεύσεις, όπως π.χ. δεσμεύσεις που αφορούν στην προστασία των καταναλωτών κατά το ν. 2251/1994, του περιβάλλοντος ή στη συμμετοχή των εργαζομένων στην επιχείρηση.
Ωστόσο, η άποψη αυτή δεν έχει μέχρι σήμερα γίνει αποδεκτή, παρά το γεγονός ότι έχει γίνει νομοθετικά μία προσέγγιση προς την κατεύθυνση με την εισαγωγή της διάταξης του άρθρου 43α του νόμου 3190/1955. Το άρθρο αυτό προβλέπει την ίδρυση μίας μονοπρόσωπης εταιρίας περιορισμένης ευθύνης, η οποία αποτελείται από ένα μόνον φυσικό ή νομικό πρόσωπο, τον μοναδικό της εταίρο, ο οποίος ασκεί ατομικά αλλά στο όνομα της εταιρίας αυτής όλες τις εξουσίες διαχείρισης και εκπροσώπησής της. Το κεφάλαιο της εταιρίας αυτής σχηματίζεται από την σε χρήμα ή κατά ένα μέρος του και από την σε είδος εισφορά του μοναδικού εταίρου της, ο οποίος θέτει στο επιχειρηματικό κίνδυνο μόνον το κεφάλαιο που έχει καταβάλει ως εισφορά στην εταιρία αυτή. Αντίστοιχα, η ευθύνη του μοναδικού της εταίρου περιορίζεται μόνον στην καταβολή της εισφοράς του, με συνέπεια η ατομική του περιουσία να μην υπόκειται στον επιχειρηματικό κίνδυνο, διότι διακρίνεται από την εταιρική περιουσία της εταιρίας που σχηματίστηκε από την εισφορά του μοναδικού εταίρου.
Ως προς την επιλογή άσκησης της επαγγελματικής δραστηριότητας ενός υποψήφιου επιχειρηματικά με τη μορφή ατομικής επιχείρησης εμφανίζονται ορισμένα πλεονεκτήματα, όπως και συγκεκριμένα μειονεκτήματα τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη.
Α. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ.
1. Η ευέλικτη μορφή και η απλότητα σύστασης μίας ατομικής επιχείρησης, με την έννοια ότι δεν απαιτούνται από το νόμο ιδιαίτερες προϋποθέσεις για τη σύσταση μίας ατομικής επιχείρησης.
Έτσι, αρκεί η μίσθωση ενός επαγγελματικού χώρου που θα καλύπτει τις βασικές ανάγκες της υπό σύσταση ατομικής του επιχείρησης. Για την μίσθωση του επαγγελματικού χώρου, όπου θα στεγαστεί ο νέος επιχειρηματίας, καταρχήν απαιτείται η σύνταξη ενός μισθωτηρίου συμβολαίου, το οποίο έχει τη μορφή Ιδιωτικού Συμφωνητικού και αναγράφει εκτός από τα συμβαλλόμενα μέρη (εκμισθωτή - ιδιοκτήτη και μισθωτή - ενοικιαστή) και τις διευθύνσεις τους, τη διάρκεια της μίσθωσης, το μηνιαίο μίσθωμα (ενοίκιο) και τις συμφωνημένες αναπροσαρμογές του, το ποσό της εγγύησης που καταβλήθηκε στον εκμισθωτή, τη συμφωνημένη χρήση του μίσθιου (καταστήματος ή γραφείου) από το νέο επιχειρηματία και τους λοιπούς όρους που αφορούν στις σχέσεις μεταξύ των μερών (υποχρέωση καταβολής χαρτοσήμου και λοιπών τελών κλπ).
Το μισθωτήριο συμβόλαιο συντάσσεται σε τρία αντίγραφα, ένα για κάθε συμβαλλόμενο και ένα για να κατατεθεί στην αρμόδια Οικονομική Εφορεία. Το μισθωτήριο συμβόλαιο, με επιμέλεια ενός από τα συμβαλλόμενα μέρη, θεωρείται από την αρμόδια Οικονομική εφορεία (ΔΟΥ) μέσα σε τριάντα ημέρες από την υπογραφή του και τα μέρη λαμβάνουν από ένα αντίγραφο του νόμιμα θεωρημένο.
Στη συνέχεια, ο υποψήφιος επιχειρηματίας που έχει ήδη εγγραφεί στο αρμόδιο Επιμελητήριο, κάνει αίτηση στην αρμόδια Οικονομική Εφορεία, όπου δηλαδή βρίσκεται η επαγγελματική του εγκατάσταση και αποδεικνύεται από απλό αντίγραφο του μισθωτηρίου συμβολαίου του, για την έναρξη επαγγέλματος και την έκδοση Αριθμού Φορολογικού Μητρώου. Παράλληλα ο νέος επιχειρηματίας σφραγίζει με την σφραγίδα του και αριθμεί τα Επαγγελματικά του Βιβλία και Στοιχεία, σύμφωνα με τον ΚΒΣ (Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων), τα οποία συνήθως είναι, κατ' ελάχιστον, το Βιβλίο Εσόδων και Εξόδων και το Βιβλίο (μπλόκ) Αποδείξεων Παροχής Υπηρεσιών. Τα βιβλία αυτά προσκομίζει στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. προς Θεώρηση.
2. Η ανάπτυξη και η εξέλιξη μίας ατομικής επιχείρησης βασίζεται αποκλειστικά στις ικανότητες του φορέα της επιχείρησης (επιχειρηματία). Έτσι, κάθε ατομική επιχείρηση εξαρτάται άμεσα από τις γνώσεις και τις δεξιότητες του φορέα της, χωρίς να απαιτείται κατ' αρχήν δέσμευση σημαντικών κεφαλαίων από μέρους του φορέα της για την έναρξη της. Επομένως, η πορεία και η εξέλιξη της ατομικής επιχείρησης εμφανίζεται συνυφασμένη με την συνέπεια, την κατάρτιση και το είδος των υπηρεσιών που παρέχει κάθε επιχειρηματίας στους πελάτες του.
Β. ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ:
Ως προς τα μειονεκτήματα που εμφανίζονται από την άσκηση μίας ατομικής επιχείρησης, αυτά μπορεί να συνοψισθούν στα εξής:
1. Η ανεπάρκεια μίας ατομικής επιχείρησης. Η άσκηση της επαγγελματικής δραστηριότητας με τη μορφή ατομικής επιχείρησης κρίνεται σήμερα, από πολλές απόψεις, ως ανεπαρκής για να δώσει σε μία επιχείρηση τις διαστάσεις εκείνες που επιβάλλουν οι σύγχρονες οικονομικές συνθήκες, ιδίως στα πλαίσια του ανταγωνισμού που επιτάσσει την ύπαρξη τεχνογνωσίας και υποδομής, όπως και την παροχή υπηρεσιών υψηλών προδιαγραφών με το χαμηλότερο δυνατό κόστος για τον τελικό αποδέκτη τους.
2. Οι περιορισμένες δυνατότητες της από οικονομική άποψη. Μία ατομική επιχείρηση, εκ της φύσεως της, έχει από οικονομική άποψη πολύ περιορισμένες δυνατότητες αφενός ανταγωνισμού και αφετέρου επεκτάσεως της κατά χώρο και κατά μέγεθος.
3. Οι περιορισμένες δυνατότητες χρηματοδότησης της. Η ατομική επιχείρηση υστερεί από άποψη χρηματοδοτήσεως, διότι δεν έχει αυτοτελή οικονομική οντότητα σε σχέση με τον επιχειρηματία που την ασκεί. Έτσι, τα κεφάλαια μίας ατομικής επιχείρησης είναι κεφάλαια του ίδιου του επιχειρηματία και, ως εκ τούτου, υπόκεινται πλήρως στη διάθεση του, αλλά και στους κινδύνους της χρηματοδοτικής του ικανότητας. Συνεπώς, τυχόν μη δυνατότητα εξυπηρέτησης των ατομικών δανείων του επιχειρηματία μπορεί να θέσει σε κίνδυνο όχι μόνο την πορεία, αλλά και την εξέλιξη, όπως και την ίδια τη βιωσιμότητα της ατομικής επιχείρησης, η οποία μπορεί να εμφανίζει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης.
4. Η έλλειψη επαρκών εγγυήσεων έναντι τρίτων. Η ατομική επιχείρηση δεν είναι σε θέση να παρέχει επαρκείς εγγυήσεις για την χρηματοδότηση της από τρίτους (π.χ. Τραπεζικές Ανώνυμες Εταιρίες), διότι εξαρτάται άμεσα από την οικονομική θέση του φορέα της (επιχειρηματία).
5. Η πλήρης σύνδεση της με την προσωπική κατάσταση του φορέα της. Τέλος, σημαντικό μειονέκτημα αποτελεί και το γεγονός ότι η ατομική επιχείρηση συνδέεται πλήρως με τον φορέα της, δηλαδή το φυσικό πρόσωπο του επιχειρηματία. Η σύνδεση αυτή, από νομικής απόψεως, μπορεί να εμφανίσει δυσμενείς συνέπειες στην περαιτέρω εξέλιξη της ατομικής επιχείρησης για τους εξής λόγους: Πρώτον η διάρκεια της ατομικής επιχείρησης εξαρτάται από την βούληση και τις προσωπικές τυχόν περιπέτειες της ζωής του φορέα της. Δεύτερον η άσκηση μίας ατομικής επιχείρησης συνεπάγεται βαριά ευθύνη για τον ίδιο τον φορέα της, ο οποίος δεν μπορεί να θέσει μόνον ένα συγκεκριμένο τμήμα της ατομικής του περιουσίας στον επιχειρηματικό κίνδυνο. Έτσι, ο επιχειρηματίας ευθύνεται με ολόκληρη την περιούσια του για την κάλυψη των ζημιών που θα προκύψουν είτε από τις ατομικές του υποχρεώσεις (ατομικές δαπάνες κλπ), είτε από την άσκηση της επιχειρηματικής του δραστηριότητας (οικονομικές και άλλες υποχρεώσεις προς τους πελάτες και τους προμηθευτές του).
Πριν από 33 δευτερόλεπτα
