Η «ιερά» περιουσία

Φοβάμαι ότι η προσοχή και το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης στρέφεται περισσότερο σε οικονομικά και άλλα σκάνδαλα και μάλλον αποστρέφεται ή παραμελεί άλλα θέματα που όχι μόνο σχετίζονται με τα σκάνδαλα αλλά αποτελούν το υπόστρωμά τους, το έδαφος όπου φύονται. Την τάση αυτή της κοινής γνώμης τροφοδοτούν μέχρι νοσηρότητος τα ΜΜΕ και έτσι τα σκάνδαλα έρχονται, παρέρχονται και ξεχνιούνται χωρίς να αποκαλύπτονται τα βαθύτερα αίτια και φυσικά χωρίς να διαρθώνεται τίποτα.

Το σκάνδαλο της Μονής Βατοπεδίου έχει την οικονομική του διάσταση και είναι σοβαρή: Παρεχώρησε στο κράτος περιουσιακά στοιχεία μικρής ή μηδαμινής εμπορικής αξίας και έλαβε σε αντάλλαγμα άλλα πολύ μεγάλης εμπορικής αξίας. Λέγεται ότι η διαφορά –και η ισόποση ζημία του Δημοσίου– ανέρχεται σε εκατό και πλέον εκατομμύρια ευρώ. Βέβαιο επίσης θεωρείται ότι, αν έτσι έχουν τα πράγματα, για τη διάπραξη του σκανδάλου έχουν συνεργήσει κρατικοί λειτουργοί και άλλοι παράγοντες (με το αζημίωτο ή όχι). Ολα αυτά θα τα ερευνήσει η Δικαιοσύνη και υποθέτουμε ότι σύντομα θα μας αποκαλύψει την αλήθεια και θα απονείμει ευθύνες.

Επειδή όμως οι σχετικές αποφάσεις, που οδήγησαν στην παράδοξη αυτή ανταλλαγή φέρουν την υπογραφή νυν ή πρώην υπουργών το θέμα είναι αυτομάτως πολιτικό. Θα περιμέναμε τουλάχιστον μια υπεύθυνη κυβερνητική ανακοίνωση που θα μας έλεγε για ποιους λόγους η κυβέρνηση οδηγήθηκε στην «ιερά» αλλά παράδοξη ανταλλαγή και ποια κατά τη γνώμη της είναι η πραγματική αξία των ανταλλαγέντων ή με ποιες μεθόδους και ποια κριτήρια μετρήθηκαν οι αξίες. Αν δεν κάνω λάθος τέτοια ανακοίνωση ή δήλωση δεν ακούσαμε μέχρι τώρα...

Πιο σοβαρό όμως και από το ίδιο το οικονομικό σκάνδαλο είναι το θέμα της εκκλησιαστικής και μοναστηριακής περιουσίας. Η Εκκλησία και τα μοναστήρια στην Ελλάδα είναι οι μεγαλύτεροι ιδιοκτήτες με πολλές χιλιάδες στρέμματα γης και με χιλιάδες αστικά ακίνητα. Μέρος αυτής της περιουσίας προέρχεται από δωρεές πιστών και απίστων, ενάρετων και αμαρτωλών. Δεν λείπουν και οι περιπτώσεις εκβιαστικών δωρεών, που συχνά απασχολούν και σκανδαλίζουν την κοινή γνώμη. Ας τα παραβλέψουμε και ας δεχθούμε ότι οι περιουσιακοί αυτοί τίτλοι είναι καθαροί με οποιοδήποτε τρόπο και αν προέκυψαν.

Το μεγαλύτερο όμως μέρος της εκκλησιαστικής και μοναστηριακής περιουσίας έχει μεσαιωνική προέλευση, απορρέει από τίτλους ιδιοκτησίας της οθωμανικής περιόδου ή από χρυσόβουλα βυζαντινών αυτοκρατόρων και φιρμάνια οθωμανών σουλτάνων ή άλλων αξιωματούχων. Μαθαίνω μάλιστα και το καταθέτω με κάθε επιφύλαξη ότι με τέτοιους μεσαιωνικούς τίτλους μερικές μονές διεκδικούν περιουσιακά στοιχεία σε άλλες επικράτειες, ιδιαίτερα βαλκανικές: Ελπίζω ότι η ελληνική Πολιτεία, από ευσέβεια ή για άλλους λόγους, δεν θα σπεύσει να στηρίξει τέτοιου είδους διεκδικήσεις και οδηγηθούμε και σε άλλες «εθνικές» περιπέτειες.

Δεν νομίζετε ότι ήρθε η ώρα να τελειώνουμε με αυτό το παραμύθι; Η Εκκλησία και τα μοναστήρια διεκδικούν λίμνες, ποτάμια, ακτές, δάση, λιβάδεια. Κάποιος και αν ακόμη δεν θέλει να αμφισβητήσει τους μεσαιωνικούς τίτλους ιδιοκτησίας θα πρέπει να ορίσει με τον αυστηρότερο τρόπο ότι τα δάση, οι λίμνες, τα ποτάμια, οι ακτές κ.λπ., ανεξαρτήτως των τίτλων ιδιοκτησίας, ανήκουν στο έθνος, είναι χώροι κοινόχρηστοι, είναι «πράγματα εκτός εμπορίου» και άρα δεν έχουν καμιά εμπορική αξία. Πώς, λοιπόν, η κοινόχρηστη λίμνη ανταλλάχθηκε με περιουσιακά στοιχεία πολύ μεγάλης αξίας;

Tου Aντωνη Kαρκαγιαννη από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ